Okružni zatvor u Beogradu
Okružni zatvor u Beogradu je poluotvorenog tipa u kome postoji odeljenje za smeštaj osuđenih lica, zatvoreno odeljenje i posebno odeljenje zatvorenog tipa za smeštaj pritvorenih lica. U Okružnom zatvoru u Beogradu obrazovane su posebne pritvorske jedinice i to: Posebna pritvorska jedinica za izvršenje mere pritvora određenog u krivičnom postupku za krivična dela organizovanog kriminala i Posebna pritvorska jedinica za izvršenje mere pritvora određenog u krivičnom postupku za krivična dela ratnih zločina.
Pod nazivom Centralni zatvoru Beogradu započeo je sa radom u septembru mesecu 1953. godine i pod tim nazivom funkcionisao je sve do 1968. godine. U navedenom periodu nalazio se u sastavu Sekretarijata za unutrašnje poslove Republike Srbije. Od 1968. do 1991. godine nalazio se u sastavu Sekretarijata za pravosuđe i upravu Republike Srbije, a od 1991. godine nalazi se u sastavu Ministarstva pravde Republike Srbije.
U arhitektonskom smislu ovaj Zatvor spada u ustanove koji sa četvorougaonim rasporedom svojih objekata stvara zatvorene korisne površine (šetališta i sl.), Zatvori tipa Obern-Sing-Sing imali su uticaj na sistem izvršenja kazni u našoj zemlji. Elementi obemskog sistema, odnosno načina projektovanja zatvora prisutni su i u načinu gradnje ove ustanove. Kada je reč o razlikama između oberaskog i pensilvanijskog sistema u arhitekturi zatvora, ona se pre svega ispoljava u načinu na koji su organizovane prostorije za smeštaj lica lišenih slobode. U pensilvanijskom sistemu gradnje zatvora projektovane su spoljne ćelije duž spoljnih zidova zatvora. U obemskom sistemu arhitekture zatvora projektovane su unutrašnje ćelije, odnosno prostorije za smeštaj lica lišenih slobode koje se sučeljavaju leđima, a vode u hodnik koji je duž spoljnih zidova zatvora. U takvom stilu izgrađen je Okružni zatvor u Beogradu sa unutrašnjim ćelijama koje se sučeljavaju leđima i izlazom okrenutim prema hodniku. Takvim projektom objekta onemogućava se da u prostorije dopre dnevna svetlost i svež vazduh, tako da su unutrašnje prostorije slabo osvetljene i zagušljive. Prostorije nemaju direktan izvor toplote, već topao vazduh dospeva u prostorije kroz male otvore iz grejnih tela koji su smešteni u hodniku. Razlozi bezbednosti su svakako odneli prevagu nad standardima o uslovima smeštaja. Prilikom eventualnog pokušaja bekstva lice lišeno slobode ne može se ni u slučaju prokopavanja zida naći van zatvora, već može dospeti u susednu ćeliju, hodnik zatvora ili, u najboljem slučaju, šetalište Zatvora omeđeno zgradama iz kojeg je nemoguće pobeći.
Kapacitet Okružnog zatvora u Beogradu projektovan je za smeštaj oko 900 lica lišenih slobode, od toga 850 pritvorenih i 50 osuđenih lica. Prosečno brojno stanje u ovoj ustanovi je 700 pritvorenih i 45 osuđenih lica.
Zgrada Zatvora je građena kao kompaktan objekat, a sastoji se od upravnog dela, pet blokova i četiri šetališta između blokova. Zgrada je površine oko 60.000m2 i ima podrum, prizemlje i četiri sprata, od toga Okružni zatvor u Beogradu koristi podrum, prizemlje, prvi i drugi sprat, a Kazneno-popravni dom bolnica u Beogradu koristi treći i četvrti sprat.
Okružni zatvor u Čačku
Zgrada Zatvora se nalazi u ulici Cara Dušana, okružena sa istočne strane zgradom starog Načelstva, a sa zapadne strane privatnim stambenim zgradama koje "izlaze" na ulicu Kralja Petra. Sa severne strane nalazi se zgrada SUP-a Čačak, a sa južne strane nalaze se stambeni objekti koji "izlaze" na Karađorđevu ulicu.
Zatvor je kategorisan kao ustanova poluotvorenog tipa za izvršenje kazne zatvora do tri meseca i izvršenje mere pritvora.
Prema dostupnoj istorijskoj građi Zatvor u Čačku datira iz prve polovine 19 veka. Sadašnja zgrada Zatvora izgrađena je oko 1875. godine, a poslednja rekonstrukcija je izvršena 1995. godine. Međutim, u istorijskom arhivu nailazimo na dokumenta koja govore da je planirana izgradnja Zatvora već 16. maja 1838. godine. Dokument pod nazivom "Trošak para kancelariji za građenje apsane u Knjaž. Serbskom Magistratu Okružja čačanskog, po rešenju Sovjeta od 16. maja 1838. godine"ne precizira lokaciju zidanja i izgled zatvora, ali se pretpostavlja da je zgrada zidana na mestu današnje lokacije Zatvora, jer je građena za potrebe magistrata (suda) Okružja čačanskog. Objekti u to vreme građeni nisu bili u većoj meri bezbedni, pa se dešavalo da apsenici iste provaljuju i beže iz njih. O tome govori i dokument "Utvrđivanje apsane u Čačku zbog begstva apsenika. "Takođe se iz izveštaja dr Stevana Trenčinija, okružnog fizikusa (lekara) za čačanski okrug iz 1860. godine mogu naći opisi uslova apsane u kojima borave apsenici.
Projektovan je kapacitet za smeštaj 60 pritvorenih i 40 osuđenih lica. Prosečno brojno stanje je 22 osuđena, 50 pritvorenih i 9 kažnjenih u prekršajnom postupku.
Zgrada Zatvora je u obliku ćiriličnog slova "P," sa hodnicima sa spoljne strane, dok su zatvorske sobe okrenute ka unutrašnjosti, gde
prozori "gledaju" u šetalište. Zgrada je sazidana od čvrstog materijala sa 14 soba različitog kapaciteta (od 4 do 8 lica) i sa mokrim čvorom u svakoj sobi. Rešetkama u hodniku osudenički deo je odvojen od pritvoreničkog dela. U unutrašnjosti zatvorske zgrade nalaze se prostorije dežurae službe, matične evidencije, kao i kupatila za lica lišena slobode. Sa prednje strane zgrade nalazi se dvorište gde je uz zgradu dozidan aneks koji se sastoji od kancelarije upravnika, posebne prostorije i kancelarije službe za opšte poslove. Sa južne strane zgrade nalazi se pomoćni objekat u čijem sastavu je kuhinja, dnevni boravak za osuđena lica, kotlarnica, vešeraj i magacin.
Okružni zatvor u Čačku poseduje ekonomiju u površini blizu 4 ha na kojoj se uzgajaju žitarice za stočnu ishranu kao i povrće za potrebe zatvorske kuhinje.
Okružni zatvor u Kragujevcu
Zatvor je osnovan odlukom Skupštine Opštine Kragujevac od 24.12.1971.godine, a počeo je sa radom 01.01.1972. godine.
Kapacitet ustanove je projektovan za smeštaj 120 osuđenih i 50 pritvorenih lica. Prosečno brojno stanje je 60 osuđenih, 35 pritvorenih i 10 kažnjenih u prekršajnom postupku.
Zgrada Zatvora sagrađena je 1964/65. godine, po namenski koncipiranom projektu. Zatvor je organizivan u dve celine - zatvoreno odeljenje za izvršenje mere pritvora i zatvorenog tretmana za osuđena lica i poluotvoreno odeljenje za osuđena lica. U toku 1994/95. godine u prostorijama za smeštaj osuđenih i pritvorenih lica su urađeni mokri čvorovi.
Na ekonomiji Zatvora površine 10 hektara, nalazi se objekat za uzgoj svinja kapaciteta 500 tovljenika, kao i objekat za uzgoj koka nosilja. Na ekonomiji se proizvode žitarice i povrće za potrebe Zatvora, a jedan deo osuđenika je zaposlen kod poslodavaca van ustanove.
Okružni zatvor u Kraljevu
Zatvor je kategorisan kao ustanova poluotvorenog tipa za izvršenje kazne zatvora do tri meseca i izvršenje mere pritvora.
Zatvor je osnovan 1968. godine od strane skupština opština Kraljevo, Vrnjačka Banja i Raška, za područje koje pokrivaju ove opštine.
Kapacitet je projektovan za smeštaj 88 lica lišenih slobode, a prosečno brojno stanje je 18 osuđenih, 20 pritvorenih i 5 kažnjenih u prekršajnom postupku.
Zatvor se nalazi u sastavu zgrade Ministarstva unutrašnjih posla u Kraljevu.
Okružni zatvor u Kruševcu
Okružni zatvor u Kruševacu je lociran u samom centru grada iza zgrade opštine. Zatvoru se pristupa iz ulice Stevana Visokog. Objekti Zatvora su okrenuti prema glavnoj ulici Mirka Tomića, a sa desne strane je izlaz na Nemanjinu ulicu. Lociran je u stražnjem dvorištu zgrade opštine, a prostor oko njega zatvaraju objekti Doma vojske SCG, zelena pijaca i zgrada pošte.
Okružni zatvor u Kruševcu namenjen je za izdržavanje kazne zatvora do 3 meseca, izvršenje mere pritvora i izvršenje kazne zatvora izrečene u prekršajnom postupku. Kategorisan je kao ustanova poluotvorenog tipa za osuđena i pritvorena lica sa teritorije Rasinskog okruga: Kruševac, Trstenik, Aleksandrovac, Varvarin, Ćićevac i Brus.
Od Uredbe o ustrojstvu okružnih načelstva i glavnim dužnostima načelnika iz 1839. godine Kruševac, postaje središte okruga i od tada u sastavu načelstva postoji i zatvor kao institucija. Prvi pisani tragovi o postojanju zatvora nalaze se u pismu načelnika okruga kapetana Radovana Petrovića upućenog Popečiteljstvu unutarnih dela, datirano 17.03.1844. godine u kojem se navodi neophodnost rekonstrukcije zgrade Zatvora koja je postala neuslovna. Lokacija Zatvora je bila pri Načelstvu i kasnije, posle Drugog svetskog rata Zatvor je dislociran na sadašnju lokaciju gde se nalazila konjušnica.
Do 1974. godine Zatvor je funkcionisao pri Ministarstvu unutrašnjih poslova kada prerasta u "Opštinski zatvor," 1985. godine se defmiše kao "Zatvor u Kruševcu," a od 1989. godine Uredbom o osnivanju zavoda za izvršenje zavodskih sankcija u Republici Srbiji prerasta u Okružni zatvor u Kruševcu.
Ukupan kapacitet Zatvora je projektovan za smeštaj 76 lica lišenih slobode, a prosečno brojno stanje je 20 osuđenih, 32 pritvorena i 5 lica kažnjenih u prekršajnom postupku.
Zatvorsku celinu čine međusobno povezani segmenti koji počinju upravnom zgradom sa tri kancelarije koje se građevinski naslanjaju na kapiju, preko trpezarije i kuhinje do prostorija za smeštaj osuđenih i pritvorenih lica. Pored toga jedan objekat na zatvorskoj ekonomiji (koji zajedno sa terenom pripada Vodovodu Kruševac), koristi se za smeštaj osuđenih lica koja su radno angažovana. Zatvor na svojoj ekonomiji organizuje poljoprivrednu proizvodnju namenjenu isključivo za svoje potrebe. Pored toga osuđeni se radno angažiju u gradu na različitim poslovima.
Okružni zatvor u Leskovcu
Okružni zatvor u Leskovcu je ustanova poluotvorenog tipa za izvršenje kazne zatvora i izvršenje mera pritvora.
Do Drugog svetskog rata leskovački zatvor menja lokaciju, a njegove preteče se nalaze u lagumima i opskurnim prostorijama velikih kuća u centru Leskovca. Od 1945. godine formiran je zatvor u Leskovcu na nivou sreza u okviru opštinske policijske stanice, locirane u produžetku zgrade tada Opštinskog suda. Zgrada više ne postoji tako da nije poznato kako je izgledala. Kao sreski zatvor, fiinkcioniše sve do 1966. godine, kada je rasformiran srez i on postaje zatvor regionalnog SUP-a sve do 1968. godine, kada prelazi pod ingerenciju Opštinskog suda u Leskovcu. Januara 1971. godine na osnovu odluke SO-Leskovac izdvaja se iz sastava Opštinskog suda u Leskovcu i formira se kao samostalan organ na adresi na kojoj se i danas nalazi. Januara meseca 1977. godine odlukom Vlade Republike Srbije prelazi u nadležnost pravosuđa Srbije.
Otvoreno odeljenje Zatvora projektovano je za 220 mesta, zatvoreno odeljenje 80 mesta, odeljenje pritvora 50 mesta. Prosečno brojno stanje je 170 osuđenih, 10 pritvorenih i 7 kažnjenih lica u prekršajnom postupku.
Okružni zatvor u Leskovcu čine objekti specijalne namene, a građeni su sledećim redom:
1969. god. napravljen je "Stari paviljon" kapaciteta 30 mesta (zatvoreno odeljenje)
1977. godine napravljen je paviljon sa maksimalnim obezbeđenjem (tzv. "paviljon istrage").
1980. godine izgrađen je "Novi paviljon" kapaciteta 220 mesta i predstavlja otvoreno odeljenje Zatvora.
1978 do 1983. godine formirana je ekonomija za uzgoj stoke.
U Zatvoru postoje odgovarajuce zanatske i radionice za radne, okupacione, terapijske i umetničke aktivnosti.
Okružni zatvor u Negotinu
Okružni zatvor u Negotinu nalazi se nedaleko od centra grada, omeđen visokim ogradnim zidom.
Ustanova je poluotvorenog tipa za izdržavanje kazne zatvora i izvršenje mere pritvora. Ovaj Zatvor postojao je pre Drugog svetskog rata. Odlukom triju opština Negotin, Kladovo i Majdanpek prerasta 28.12.1971. godine u međuopštinski zatvor, da bi Uredbom o osnivanju zavoda za izvršenje zavodskih sankcija u Republici Srbiji kategorisan kao Okružni zatvor u Negotinu poluotvorenog tipa.
Planirani kapacitet Zatvora je za smeštaj 85 lica lišenih slobode, a prosečno brojno stanje je 5 osuđenih, 25 pritvorenih i 3 kažnjena u prekršajnom postupku.
Zgrada Zatvora je namenski građena, a kasnije, u nekoliko navrata, naknadnim rekonstrukcijama prilagođena je sanitarno-higijenskim standardima i povećanoj fluktuaciji osuđenih, pritvorenih i lica kažnjenih u prekršajnom postupku. U odeljenju za izvršenje mere pritvora postoji osam prostorija za kolektivni smeštaj i jedna prostorija za individualni smeštaj. Prostorije u kojima borave osuđena i pritvorena lica su dovoljno svetle, suve i opremljene mokrim čvorovima. U međuvremenu su izgrađene tri prostoriie za smeštaj osuđenih lica i lica sa izrečenom zatvorskom kaznom u prekršajnom postupku, trpezarija, kuhinja i magacin za smeštaj namirnica. Upravna zgrada izgrađena je 1944. godine, kao i sala za specijalno fizičko vaspitanje i obuku.
Okružni zatvor u Novom Pazaru
Prema dostupnim istorijskim podacima zatvor u Novom Pazaru postoji od polovine Devetnaestog veka i nalazio se u novopazarskoj tvrdavi. Posle balkanskih ratova Novi Pazar postaje središte Raškog okruga sa formiranim zatvorom kao institucijom sa nadležnošću za teritorije Deževskog, Sjeničkog i Štavičkog sreza.
Kategorisan je kao poluotvorena ustanova namenjena za izdržavanje kazne zatvora do tri meseca i izvršenje mere pritvora. Zgrada paviljona je sagrađena 1930. godine u krugu tadašnje zgrade vojne uprave.
Zgrada u kojoj su smeštene kancelarije upravnog dela zatvora sagrađena je 1952. godine. Zatvor koristi prostorije u prizemnom delu zgrade, na prvom spratu se nalazi niža i srednja muzička škola "Stevan Mokranjac." Na drugom spratu se nalazi Istorijski arhiv Novog Pazara. U potkrovlju zgrade smešten je likovni atelje koji koristi više likovnih umetnika iz Novog Pazara. Sve tri etaže Zatvora su okrenute prema krugu zatvora, odnosno objektu u kojem su smeštena osuđena i pritvorena lica, što predstavlja veliki problem u bezbednosnom smislu. Zgrada paviljona je prizemnog tipa, pravougaonog oblika, u dvorištu opasana ogradnim zidom visine 4m. U objektu nisu fizički odvojene prostorije za smeštaj pritvorenih i osuđenih lica.
Kapacitet Zatvora je projektovan za smeštaj 80 lica lišenih slobode. Prosečno brojno stanje je 25 osuđenih i 26 pritvorenih lica.
Okružni zatvor u Novom Sadu
Novi Sad, naselje Klisa, na kraju grada, ul. Proleterska 16a. Zatvor je poluotvorenog tipa.
Zatvor u Novom Sadu osnovan je početkom Dvadesetog veka veka sa sedištem u Dunavskoj ulici, a zgrada je bila povezena sa zgradom suda. Zatvor je 1986. godine dislociran na Klisu, sadašnju adresu. Dotadašnja zgrada zatvora u centru grada postaje Arhiv Vojvodine. U toj zgradi je ostao deo zatvorskog zida kao istorijski spomenik. Osnivač Zatvora je Skupština grada Novog Sada.
Mada je kategorisan kao okružni zatvor poluotvorenog tipa u arhitektonskom smislu predstavlja zatvoreni tip ustanove. Iza visokih betonskih ogradnih zidova sa karaulama i integralnim sistemom video nadzora smeštena su dva slična objekta - jedan za izvršenje mere pritvora i drugi za izdržavanje kazne. Unutar zatvorenog dela zatvora smešteni su prateći objekti: crkva sagrađena 2003. godine, odeljenje za lečenje lica lišenih slobode, pogon za izradu proizvoda od kartona i drugi objekti i sadržaji za upošljavanje osuđenih lica, dok se van ovog dobro obezbeđenog kruga nalazi pogon za izradu betonskih elemenata i betonske galanterije i objekti za uzgoj stoke i živine. Mada po stepenu obezbeđenja i izgledu podseća na kaznenopopravni zavod zatvorenog ili strogo zatvorenog tipa, ipak je po režimu, organizaciji, atmosferi, sistemu pogodnosti i drugim parametrima reč o ustanovi poluotvorenog tipa.
Kapacitet odeljenja za izvršenje mere pritvora projektovan je za smeštaj 164 lica i odeljenja za izdržavanje kazne 140 lica, što ukupno iznosi 304 mesta za smeštaj lica lišenih slobode. Prosečno brojno stanje je 143 osuđena lica, 180 pritvorenih i 20 kažnjenih u prekršajnom postupku.
U okviru Zatvora funkcioniše privredna jedinica "Novi putevi" u čijem je sastavu pogon betonjerke, pogon kartonaže i ekonomija. Pored aktivnosti i radnog angažovanja u privrednoj jedinici osuđena lica se upošljavaju u radnim organizacijama u gradu.
Okružni zatvor u Pančevu
Zatvor se nalazi u strogom centru grada u neposrednoj blizini zgrade organa pravosuđa. U sastavu ustanove nalazi se privredna jedinica "Nadel" u ul. Bavaništanski put bb (7 kilometara od sedišta), kao i odeljenje u Vršcu u ul.Vaska Pope bb, 65 kilometara od sedišta Zatvora.
Ustanova je poluotvorenog tipa za izdržavanje kazne zatvora do jedne godine za primarno osuđena lica, povratnike do tri meseca, lica kažnjena u prekršajnom postupku i izvršenje mere pritvora.
Zgrada Zatvora u kojoj se nalazi i sedište uprave sagrađena je u prvoj četvrtini Devetnaestog veka za vreme vladavine Marije Terezije (1800-1825. godine) kao "kraljevski sudski zatvor." Ovaj podatak je citiran iz knjige "O zdravstvenim prilikama u Pančevu" autora dr Ljubomira Nenadovića iz 1891. godine.
U podrumima zgrade Zatvora sačuvano je nekoliko prostorija koje su ukopane ispod nivoa suterena, tzv. "slepe sobe" koje su u to vreme služile za izdvajanje osuđenih lica po kazni - samice. "Slepe sobe" su bile bez dnevne i veštačkih izvora svetlosti, dimenzija 1,5x2x1,8 m.
Kapacitet Zatvora projektovan je za smeštaj 40 pritvorenih lica u 7 prostorija za kolektivni smeštaj i jedne prostorije za individualni smeštaj, i 80 osuđenih lica. Zgrada odeljenja Okružnog zatvora u Vršcu sagrađena u drugoj polovini Devetnaestog veka nalazi se u užem centru grada između zgrada Opštinskog suda i Opštinskog organa za prekršaje u Vršcu, odgovara arhitekturi starog Vršca. Kapacitet Odeljenja za izdržavanje kazne u Vršcu je za 60 osuđenih lica i 30 pritvorenih lica u kolektivnom smeštaju, kao i jedne prostorije za individualni smeštaj. Prosečno brojno stanje je 50 osuđenih, 55 pritvorenih i 5 kažnjenih u prekršajnom postupku.
Zgrade Zatvora u Pančevu i Vršcu su zbog svojih istorijskih i kulturnih vrednosti pod zaštitom Zavoda za zaštitu spomenika kulture Republike Srbije.
Objekat u kome se nalazi sedište Okružnog zatvora u Pančevu izgrađen je u dva nivoa dužine 53 i širine 11 metara. Arhitektura zgrade Zatvora odgovara arhitekturi centra grada starog Pančeva i u oba smera se naslanja na stambene objekte u ulici koja pripada pešačkoj zoni i u kojoj se nalazi preko 30 ugostiteljskih, trgovačkih objekata i advokatskih kancelarija.
Privredna jedinica "Nadel" bavi se sledećim delatnostima: gajenjem žita i drugih useva i zasada, gajenjem voća i povrća, uzgojem svinja i krava, proizvodnjom mleka i jaja. Iz sektora prerađivačke industrije: proizvodnjom ambalaže od drveta, proizvodnjom opeke i crepa i proizvoda za građevinarstvo od pečene gline.
Okružni zatvor u Prokuplju
Okružni zatvor se nalazi u ul. Nikodije Stojanovića Tatko br.6, a prilazi mu se kroz unutrašnje zajedničko dvorište SO Prokuplje i SUP-a Prokuplje. Na četiri kilometra od grada, desno od puta Prokuplje-Priština prostire se ekonomija Zatvora na površini od 84 hektara.
Zatvor je ustanova poluotvorenog tipa koja u svom sastavu ima zatvoreno odeljenje, otvoreno odeljenje i odeljenje za izvršenje mere pritvora. Rasporednim aktom Ministarstva pravde u njemu kaznu zatvora izdržavaju lica koja su pravosnažnom presudom osuđena na kaznu zatvora do 3 meseca. Rešenjem Vlade Republike Srbije društveno preduzeće "Rasadnik" iz Donje Trnave je pripojeno Okružnom zatvoru 04.08.1999. god. i od tada posluje kao zatvorska ekonomija.
Izgradnja Zatvora na sadašnjoj lokaciji započeta je završetkom Prvog svetskog rata, a završena je oko 1927. god. Kasnijim građevinskim zahvatima izvršena je rekonstrukcija Zatvora tako da četvorougaono podignuti objekti zatvaraju zatvorski krug manje površine, a prostorije za smeštaj osuđenih i pritvorenih lica su adaptirane. Umesto kibli urađeni su mokri čvorovi, postavljen je parket i uvedeno je pamo grejanje. Duž spoljašnjeg zida sa unutrašnje strane izgrađeni su montažni objekti koji služe kao pomoćne prostorije (magacini, vešernica i nadstrešnice). Dogradnja Zatvora, odnosno njegove upravne zgrade izvršena je u vremenu od 1978. do 1980. godine, a izgradnja kućice-karaule krajem 2000. godine.
Zatvor se početkom Dvadesetog veka nalazio u zgradi "Načelstva," a posle završetka Drugog svetskog rata je bio u sastavu MUP-a i Opštinskog suda u Prokuplju. Od 1977. god. funkcioniše kao samostalna ustanova-Okružni zatvor u Prokuplju, a od 1998. godine kao Okružni zatvor u Prokuplju pri Ministarstvu pravde Republike Srbije.
U pogledu kapaciteta optimalno u odeljenju za izvršenje mere pritvora je moguće smestiti 60 lica, a u odeljenju za izdržavanje kazne 50 osuđenih i lica kažnjenih u prekršajnom postupku. Prosečno brojno stanje osuđenih lica je 55, pritvorenih 10 i 5 kažnjenih lica u prekršajnom postupku.
Na ekonomiji se proizvode uglavnom sve povrtarske kulture za potrebe zatvorske kuhinje. Za tržište se proizvode sadnice svih vrsta voća, a dominiraju sadnice jabuka. Takođe je u funkciji i plantaža višanja na površini od 10 hektara sa koje se bere po nekoliko vagona svežih višanja.
Okružni zatvor u Smederevu
Zatvor je lociran u centru grada, Trg Republike br. 4. u administrativnom sedištu Opštine Smederevo.
Ustanova je poluotvorenog tipa za izdržavanja kazne do tri meseca i sa zatvorenim odeLjenjem za izvršenje mere pritvora.
Postoje zapisi o postojanju zatvora u smederevskoj tvrđavi za vreme turske vladavine. I u kasnijim vremenima u tvrđavi su zatvarani Ljudi. Tvrđava se sastoji od Malog grada, sagrađenog od 1428. do 1430. godine i Velikog grada koji je sagrađen kasnije, ali tačna godina njegove izgradnje nije poznata. Površina tvrđave iznosi 10.3272 ha. U Malom gradu koji je u početku vladavine despota Đurđa Brankovića bio centar srpske države nalazio se dvor, zgrade za audijencije, stanovanje, kapela, kula za poslednju odbranu i zatvor. Zatvor je bio smešten u Malom gradu u kuli broj 3 koja se nalazila zajedno sa kulama 2, 4 i 5 ispred vodenog rova.
U narednim vremenima zatvor se "seli" na različite lokacije i objekte u zavisnosti od istorijskih okolnosti i burnih društvenih previranja.
U vreme velike eksplozije municije u smederevskoj tvrđavi 1941. godine, poginuo je veliki broj osuđenika koji su se nalazili u tvrđavi vezani čvrstim lancima. Pritvorski deo nalazio se u to vreme u zgradi istočnog krila Okružnog suda u Smederevu sagrađenoj 1847. godine. Po oslobođenju 1945. godine zatvor je funkcionisao u sastavu Sekretarijata unutrašnjih poslova na današnjoj lokaciji zgrade "Parnjače." Početkom 1963. godine započeta je izgradnja zgrade Sekretarijata unutrašnjih poslova i Zatvora kao jedinstvene celine organizovane u dva bloka, jednog namenjenog za potrebe MUP-a, a drugog za potrebe Zatvora. Zgrada je useLjena 1965. godine. Za vreme dok je deo prostorija Muzičke škole u ulici Miloša Velikog koristilo Ministarstvo unutrašnjih poslova prostorije Zatvora su se nalazile u ulici Maršala Tita u podrumu zgrade "Smederevske banke." Iz resora MUP-a 1967. godine.
Zatvor prelazi u resor pravosuđa. Odlukom Skupštine opštine Smederevo 1978. godine iz sastava Opštinskog suda, Zatvor se izdvaja u samostalnu instituciju.
Kapacitet ustanove je projektovan za smeštaj 108 lica lišenih slobode. Prosečno brojno stanje je 18 osuđenih, 35 pritvorenih i 2 lica kažnjena u prekršajnom postupku.
U okviru Zatvora na lokaciji u blizini kovinskog mosta formirana je ekonomija na kojoj se vrši proizvodnja hrane za sopstvene potrebe.
Okružni zatvor u Subotici
Zatvor se nalazi se u centru Subotice nedaleko od same železničke stanice, na adresi Lenjinov park br. 1. Ukupna površina Zatvora iznosi 2491,35m2.
Zatvor je kategorisan kao ustanova poluotvorenog tipa namenjena za izdržavanje kazne do tri meseca i izvršenje mere pritvora.
Zatvor u Subotici izgrađen je pre više od 100 godina. Naime, Zatvor datira još od 1880. godine. U vreme Austro-Ugarske vladavine pripadao je županiji Bac-Bodrog. Za vreme Drugog svetskog rata bio je premešten u jedan deo "Gradske kuće" (1945-1946), a zatim vraćen u zgradu gde se i danas nalazi.
Po arhitekturi vidljivo je da je zgrada namenski rađena, ali je primenjen mešoviti stil, sudeći po kombinaciji arhitektonskih rešenja.
Zatvoreni deo za izvršenje mere pritvora i realizacuju zatvorenog tretmana za osuđena lica sagrađen je tako da su prostorije za smeštaj lica lišenih slobode naslonjene na spoljni zid Zatvora kojima se pristupa preko galerije na dva nivoa, što je karakteristika pensilvanijskog stila gradnje, ali su prostorije koncipirane za grupni smeštaj. Pored ovih prostorija postoje prostorije za individualni smeštaj, prostorija za izdvajanje suicidalnih i violentnih osuđenika, prostorije za kolektivne aktivnosti osuđenika i sl. Spada u grupu zatvora koji četvorougonim rasporedom zgrada stvara prostor za šetalište lica lišenih slobode. Četvorougaonu strukturu ne čine objekti koji su u vlasništvu Zatvora, već jedan deo pripada Sekretarijatu unutrašnjuh poslova, a drugi civilnom stambenom kompleksu. Prosečno brojno stanje je 38 osuđenih, 30 pritvorenih i 10 lica kažnjenih u prekršajnom postupku.
Pored objekta u Subotici, Okružni zatvor raspolaže sa objektima koji se nalaze na Paliću, Tuk ugarnice bb. Reč je o manjoj celini sa zgradom bivšeg šobleher salaša. Od objekata za stoku izgrađeni su ovčarnik, prasilište, tovilište, objekat za uzgoj svinja, koke nosilje, plastenički kompleks od 800m2.
Osuđena lica su radno angažovana na režijskim poslovima i ekonomiji Zatvora.
Okružni zatvor u Užicu
Okružen je zgradama opštine, policije, zgradom suda i par stambenih zgrada.
Zatvor je poluotvorenog tipa i u njemu se izdržava kazna zatvora do tri meseca, i kazna zatvora izrečena u prekršajnom postupku. Pored toga u Zatvoru se, u zatvorenom odeLjenju, izvršava mera pritvora.
Prema dostupnim podacima, zgrada Zatvora je namenski građena u vremenu od 1922. do 1927. godine. U javne knjige prvi put je uvedena 1934. godine. Upravni deo zgrade dozidan je osamdesetih godina prošlog veka u međuprostoru sa opštinom, a doziđivanjem potkrovLja 2004. godine, konačno dovršen. Ovu konačnost definitivno je odredio prostor koji je maksimalno iskorišćen. Zgrada u kojoj su smeštajni kapaciteti za lica lišena slobode, građena je u navedenom periodu u klasičnom arhitektonskom stilu. Sastoji se od prizemLja i dva sprata i u obliku je ćiriličnog slova "P," sa unutra, u međuprostoru, urađenom kružnom stazom za šetnju lica lišenih slobode. Pod zaštitom je Zavoda za zaštitu spomenika kulture iz KraLjeva.
Projektovan je kapacitet Zatvora za smeštaj 100 lica lišenih slobode. Prosečno brojno stanje je 27 osuđenih, 25 pritvorenih i 17 kažnjenih u prekršajnom postupku.
Okružni zatvor u Vranju
Okružni zatvor u Vranju je ustanova poluotvorenog tipa za izdržavanje kazne zatvora do tri meseca, izrečene kazne zatvora u prekršajnom postupku i izvršenje mere pritvora.
Kapacitetet je projektovan za smeštaj 60 osuđenih i 50 pritvorenih lica. Prosečno brojno stanje osuđenih je 30, pritvorenih lica 25, i 17 kažnjenih u prekršajnom postupku.
Okružni zatvor u Vranju čini jedan objekat koji se sastoji od upravnog dela i dve celine za smeštaj osuđenih i pritvorenih lica. Upravni deo sastoji se iz prostorija za smeštaj administrativnih radnika, kao i prostorija za smeštaj i boravak službe za obezbeđenje i opreme.
U Zatvoru za potrebe lica lišenih slobode postoji zatvorska biblioteka sa preko 550 naslova, zdravstvena ambulanta, teretana, TV-sala itd. Deo Zatvora za smeštaj osuđenih lica satoji se iz prostorija za spavanje, sanitarnih čvorova i prostorija za dnevni boravak i obedovanje.
Okružni zatvor u Zaječaru
Zatvor se nalazi na lokaciji udaljenoj četiri kilometara severoistočno od grada Zaječara. Na sadašnju lokaciju preseljen je 1980. godine, sa lokacije u centru grada, odnosno neposredne blizine Opštinskog suda.
Ustanova je kategorisana kao poluotvoreni tip zatvora.
Zatvor u Zaječaru postoji još od oslobođenja Timočkog kraja od Turaka, a njegovi osnivači, organizacija, nadležnost i lokacije su se menjali, tako da o zatvoru iz tih vremena nema pouzdanih podataka.
Ukupna površina objekta za smeštaj osuđenih, pritvorenih i lica kažnjenih u prekršajnom postupku je 2.360m2. Kapacitet ovog savremenog objekta projektovan je za smeštaj 323 lica lišenih slobode, odnosno za smeštaj 197 lica u otvoreno odeljenje i 126 lica u zatvoreno odeljenje. Prosečno brojno stanje je 70 osuđenih, 25 pritvorenih i 7 kažnjenih u prekršajnom postupku.
Objekat za smeštaj pritvorenih lica zatvorenog tipa izgraden je 1979. godine, a odeljenje za smeštaj osuđenih i lica kažnjenih u prekršajnom postupku otvorenog tipa izgrađeno je 1980. godine.
Zatvor obavlja sledeće privredne i uslužne delatnosti: gajenje žita i drugih zasada, povrća i voća, uzgoj goveda, ovaca, svinja i živine, proizvodnju mleka i mlečnih proizvoda, proizvodnju gotove hrane za uzgoj životinja, grubu obradu drveta, održavanje i opravku motornih vozila. Za obavljanje ovih delatnosti Zatvor raspolaže sa 32,64ha obradivog poljoprivrednog zemljišta, sa 6,25ha pašnjaka, poljoprivrednom mehanizacijom i objektima u ukupnoj površini od 2000m2.
Okružni zatvor u Zrenjaninu
Zatvor je lociran u gradskoj četvrti zvanoj "Mala Amerika," u strogom centru grada, a u sklopu zgrade suda, na desnoj obali nekadašnje reke Begej, u neposrednoj blizini Reformatorske crkve i "Malog mosta."
Projekat zgrade suda su izgradili peštanski arhitekti Šandor Ajner i Rimer Markuš. Radove je izvela grupa graditelja na čelu sa Hofmanom Karoljem, preduzimačem iz Budimpešte. Zgrada je gradena od 1906 - 1908. godine i od tada su na jednom mestu smešteni Okružni i Sreski (Opštinski) sud i zatvor.
Kapacitet je projektovan za smeštaj 210 lica lišenih slobode. Prosečno brojno stanje je 90 osuđenih, 30 pritvorenih i 15 kažnjenih u prekršajnom postupku.
Zgrada je dvospratna sa planom u obliku ćirilicnog slova "II" i dvorištem u sredini. Arhitektonske linije su naglašene ugaonim kulama sa po tri trouglasta zabata i visokim šiljastim krovom. Čeona fasada je isturena izuzimajući krovnu konstrukciju središnjeg kubusa, koji ima krov u obliku četvorougaone zarubljene piramide. "Ukras čine i dugi nizovi zasvođenih prozorskih otvora koji u mnogome krote monumentalne razmere palate, dajući joj smirenost i dostojanstvo." (Citat iz monografije "Veliki Bečkerek, Petrovgrad i Zrenjanin," Zrenjanin 1995. godine, izdavač Gradska Narodna biblioteka Žarko Zrenjanin iz Zrenjanina).
U arhitektonskom smislu ogleda se uticaj pensilvanijskog sistema, jer su projektovane spoljašnje prostorije duž spoljnih zidova Zatvora i galerije na dva nivoa preko koje im se pristupa, ali preovlađuju prostorije za kolektivni smeštaj, što čini mešovitu koncepciju izgradnje zatvora.
Na ekonomiji ustanove obavlja se proizvodna delatnost i to: živinarstvo, stočarstvo, ribarstvo, ratarstvo, povrtarstvo i voćarstvo. U zgradi okružnog Zatvora povremeno se angažuje osuđenička radna snaga na pletenju žice itd.
VESTI